นับตั้งแต่เดือนตุลาคม พ.ศ. 2543 ศูนย์ปฏิบัติการโรคทางสมอง (ห้องปฏิบัติการโรคทางสมองและโรคติดเชื้ออุบัติใหม่ในปัจจุบัน) ได้เริ่มก่อตั้งขึ้น ด้วยทุนสนับสนุนจากสภากาชาดไทยที่มีภารกิจหลักในด้านการวินิจฉัยและรักษาผู้ป่วยทางสมองทั้งที่เกิดจากการติดเชื้อและไม่ติดเชื้อ รวมทั้งงานพัฒนานวัตกรรมการตรวจโรคทางสมองและงานวิจัยโรคพิษสุนัขบ้าแบบครบวงจร ต่อมาในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2551 ได้รับการแต่งตั้งจากองค์การอนามัยโลก ให้เป็น ศูนย์ความร่วมมือองค์การอนามัยโลกด้านค้นคว้าและอบรมโรคติดเชื้อไวรัสสัตว์สู่คน (WHO Collaborating Center for Research and Training on Viral Zoonoses) ที่เน้นการทำงานด้านโรคติดเชื้อไวรัสสัตว์สู่คนและโรคอุบัติใหม่เพิ่มมากขึ้นทั้งในด้านงานวินิจฉัย งานวิจัยและงานเฝ้าระวังโรคอุบัติใหม่ในสัตว์ป่าสู่คน ที่นำมาสู่การพัฒนาศักยภาพในการตรวจโรคอุบัติใหม่ร้ายแรงที่แม้ไม่เคยเกิดในประเทศไทย อาทิ อีโบลา เมอร์ส ไข้เหลือง และ โควิด-19 เป็นต้น โดยที่สามารถตรวจวินิจฉัยผู้ป่วยติดเชื้อเมอร์สและผู้ป่วยโควิด-19 รายแรกของประเทศไทยได้สำเร็จ โดยใช้เวลาการวินิจฉัยเบื้องต้นภายใน 8 ชั่วโมงและยืนยันผลการถอดรหัสพันธุกรรมได้ภายใน 24 ชั่วโมง
ต่อมาร่วมกับฝ่ายต่าง ๆ ในโรงพยาบาลพัฒนาขั้นเป็นศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่ ซึ่งเป็นหนึ่งในหน่วยงานของศูนย์โรคติดต่ออุบัติใหม่ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ที่ได้รับอนุมัติจัดตั้งตามคำสั่งโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ที่ 1151/2559 ลงวันที่ 20 กันยายน พ.ศ. 2559
ผลงานที่โดดเด่นของศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่
เจตจำนง
Internationally Renowned Health Science Center ศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพระดับนานาชาติ ด้านการวิจัยพัฒนานวัตกรรม วินิจฉัย รักษา ควบคุมโรคอุบัติใหม่ อุบัติซ้ำ โรคทางสมอง ทั้งติดเชื้อและไม่ติดเชื้อ และส่งเสริมสุขภาพของประชาชน
ภาระหน้าที่
Advance Innovation พัฒนานวัตกรรมที่สามารถวินิจฉัย ป้องกัน รักษา และควบคุมโรคอุบัติใหม่ อุบัติซ้ำ รวมถึงถ่ายทอดองค์ความรู้แก่ประชาชน
ศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่ ประกอบด้วยหน่วยงานย่อย ดังนี้
- แผนกทะเบียนและธนาคารตัวอย่าง
- แผนกงานบริการทางห้องปฏิบัติการ
- งานโรคติดเชื้อ
- งานโรคทางสมอง
- งานโรคอุบัติใหม่ และอุบัติซ้ำ
- แผนกงานวิจัยและพัฒนา
- งานวิจัยและนวัตกรรม
- งานชีวสารสนเทศและธนาคารรหัสพันธุกรรม
- แผนกงานบริหาร
- งานประชาสัมพันธ์ และถ่ายทอดองค์ความรู้
การให้บริการของศูนย์
1. งานบริการตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการ
โรคที่ต้องจับตา
ตรวจวินิจฉัยสิ่งส่งตรวจผู้ป่วยโรคติดต่ออันตราย และโรคระบาดประจำถิ่นที่มีแนวโน้มว่าจะทวีความรุนแรงจากการกลายพันธุ์หรือเป็นโรคระบาดอื่น ๆ เช่น การระบาดของโรคไข้เลือดออกซิกา ไข้หวัดใหญ่ โควิดสายพันธ์ต่างๆ ในสัตว์ป่า
- โรคอุจจาระร่วงที่ทำให้เสียชีวิตหรือระบาดในวงกว้างอย่างรวดเร็ว ด้วยนวัตกรรมถอดรหัสพันธุกรรมเชื้อโรคหรือตัวบ่งชี้ต้นตอ
- โรคที่มีโอกาสจะข้ามถิ่นมาระบาดในไทย
พัฒนานวัตกรรมและบริการตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการโรคต่างถิ่นที่มีโอกาสข้ามถิ่นก่อโรคติดต่ออันตราย หรือระบาดได้ในประเทศไทย รวมทั้ง อีโบลา ไข้เหลือง เมอร์ส ไวรัสมาร์บวร์ก ฝีดาษลิง เพื่อให้สามารถตรวจจับโรคได้ก่อนที่จะแพร่สู่ชุมชนในวงกว้าง
- โรคอุบัติใหม่ที่ยังไม่เคยเกิดที่ใดมาก่อน
ตรวจวินิจฉัยโรคติดเชื้อไม่ทราบสาเหตุเชิงลึก ในระดับโมเลกุล เพื่อค้นหาสาเหตุการเกิดโรคที่อาจจะเป็นเชื้อใหม่ที่ไม่เคยพบมาก่อน หรือเป็นเชื้อโรคเดิมแต่ก่อโรคในกลุ่มอาการใหม่
- โรคทางสมอง
ตรวจวินิจฉัยโรคทางสมองครบวงจร ทั้งโรคติดเชื้อและที่ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ อาทิ โรคสมองที่เกิดจากภูมิคุ้มกัน โรคความเสื่อมของระบบประสาท และ โรคคล้ายวัวบ้า โรคสมองอื่นๆให้บริการทั้งผู้ป่วยโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ และหน่วยงานอื่น ๆ ทั้งภายในและภายนอกประเทศ
2. งานบริการวิชาการ
เพื่อสนับสนุนข้อมูลทางด้านวิชาการแก่ กระทรวงสาธารณสุข และเครือข่ายขององค์การอนามัยโลก และอนามัยสัตว์โลก ด้านการวิจัย วินิจฉัย รักษา และควบคุมโรคอุบัติใหม่อุบัติซ้ำ รวมถึงโรคทางสมองในมิติต่าง ๆ ทั้งติดเชื้อ และไม่ติดเชื้อ อาทิ งานสอบสวนโรคร่วมกับกระทรวงสาธารณสุขเมื่อเกิดโรคระบาดไม่ทราบสาเหตุ วิจัยและพัฒนาการตรวจโรคสมองเสื่อม เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการรองรับการเปลี่ยนแปลงอันเป็นผลมาจากสังคมสูงอายุ ร่วมจัดทำคู่มือการดูแลโรค เวชปฏิบัติ คู่มือการตรวจวินิจฉัย เป็นคณะกรรมการ – ผู้เชี่ยวชาญของกระทรวงสาธารณสุข และองค์การอนามัยโลกเจนีวาและภาคพื้นเอเชีย จัดการอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้สู่สาธารณะทั้งระดับวิชาการและประชาชน เป็นวิทยากรให้ความรู้แก่หน่วยงานภายนอก จัดทำเว็บไซต์เผยแพร่ความรู้ความเข้าใจเรื่องโรคอุบัติใหม่ (www.trceid.org)
3. ปฏิบัติการเตรียมความพร้อมรับมือโรคอุบัติใหม่เชิงรุก
- ปฏิบัติการตรวจวินิจฉัยด้วยกระบวนการพัฒนาที่มีการเตรียมความพร้อมตลอดเวลา โรคอุบัติใหม่ที่ยังไม่เคยเกิดที่ใดมาก่อนในผู้ป่วย เพื่อการเตรียมความพร้อมรับมือโรคอุบัติใหม่ ร่วมกับหน่วยงานเครือข่ายระดับประเทศ และนานาชาติ
- พัฒนานวัตกรรมที่สามารถวินิจฉัย ป้องกัน รักษา และควบคุมโรคอุบัติใหม่ โดยมีความพร้อมรองรับโรคที่เกิดจากเชื้อได้หลากหลายรูปแบบ และครอบคลุมกลุ่มโรคที่ไม่เคยระบาดในประเทศไทยมาก่อน เช่น โรควัวบ้า
- ร่วมพัฒนากระบวนการรักษาและวินิจฉัย ด้วยการผลิตยาและชุดตรวจกับหน่วยงานเครือข่ายระดับประเทศ และนานาชาติ
- พัฒนานวัตกรรมที่สามารถวินิจฉัยและพยากรณ์โรคความเสื่อมของระบบประสาทตั้งแต่ระยะที่ยังไม่มีอาการ ที่ตรวจได้สะดวก รวดเร็ว มีราคาถูก และนำไปใช้ได้อย่างแพร่หลาย เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการทำนายอุบัติการณ์ของโรค คาดคะเนภาระทางเศรฐกิจและสังคมในอนาคตอันใกล้ อันเป็นผลมาจากโรคเหล่านี้ มีเป็นแนวทางในการเตรียมรับมือ ป้องกันและค้นคว้าหาวิธีรักษา
- สร้างเครือข่ายระดับชาติ และนานาชาติ เพื่อการพัฒนาและถ่ายทอดเทคโนโลยีที่เหมาะสม และนวัตกรรมด้านการค้นหาโรคเชิงรุก
4. งานพัฒนาเชิงรุกโรคอุบัติใหม่
- งานวิจัยและพัฒนา การป้องกัน-รักษาโรค: วัคซีน ชุดตรวจ ยาต้านเชื้อไวรัส เทคโนโลยีรักษาใหม่ ๆ
- การศึกษาวิทยาศาสตร์พื้นฐานเพื่อนำองค์ความรู้ที่ได้รับไปใช้ในการพัฒนาต่อยอดเพื่อการรักษาและควบคุมโรค ทั้งโรคติดเชื้อ
และไม่ติดเชื้อ
- ธนาคารตัวอย่างชีวภาพ โรคติดเชื้อและโรคไม่ติดเชื้อ เพื่อการตรวจสอบสาเหตุของโรคย้อนหลังและเพื่อการศึกษาวิจัยโรคอุบัติใหม่ อุบัติซ้ำ
- ธนาคารตัวอย่างทางชีวภาพ โรคความเสื่อมของระบบประสาท เพื่อใช้ตัวอย่างในการวิจัยสร้างองค์ความรู้เกี่ยวกับสาเหตุของโรค พัฒนาการตรวจเพื่อวินิจฉัยและพยากรณ์โรค นำไปสู่การค้นคว้าหาวิธีรักษาโรคที่มีประสิทธิภาพ
