“ยุง” เป็นพาหะของโรคร้ายแรงที่คร่าชีวิตได้ เฉพาะยุงตัวเมียเท่านั้นที่ดูดกินเลือด โดยจะใช้โปรตีนจากเลือดไปสร้างไข่ และถ่ายทอดเชื้อโรคสู่คนระหว่างดูดกินเลือด
1. ยุงลาย
ชอบดูดกินเลือดคน โดยมักออกหากินเวลากลางวัน และเป็นพาหะนำโรคต่าง ๆ โดยเฉพาะไวรัส เช่น
- ไข้เลือดออก
- ไข้ซิกา
- โรคไข้ปวดข้อยุงลาย (โรคชิคุนกุนยา)
- ไข้เหลือง
แหล่งเพาะพันธุ์ ภาชนะมีน้ำขัง เช่น โอ่งน้ำ จานรองกระถางต้นไม้ ยุงลายสามารถวางไข่ได้แม้ไม่มีน้ำ และไข่สามารถฟักเมื่อมีน้ำเติม จึงแพร่พันธุ์ได้ง่ายกว่ายุงชนิดอื่น
2. ยุงรำคาญ
ชอบดูดเลือดสัตว์ ออกหากินเวลากลางคืน เช่น หมู วัว มักเป็นพาหะนำโรคจากสัตว์สู่คน เช่น
- ไข้สมองอักเสบญี่ปุ่น
- ไข้สมองอักเสบจากไวรัส West Nile
- โรคพยาธิฟิลาเรีย
แหล่งเพาะพันธุ์ น้ำเน่าเสีย แหล่งน้ำเสียจากฟาร์มเลี้ยงสัตว์
3. ยุงก้นปล่อง
ดูดเลือดทั้งคนและสัตว์ ออกหากินเวลากลางคืนเป็นพาหะของโรคมาลาเรีย ทั้งชนิดที่ติดต่อระหว่างคนและจากสัตว์สู่คน
แหล่งเพาะพันธุ์ ป่าเขา แหล่งน้ำใสสะอาดที่ไหลเอื่อย ๆ
วิธีป้องกันตนเองจากยุงกัด
- นอนในมุ้ง
- สวมเสื้อผ้ามิดชิด
- ทาสารป้องกันยุง เช่น มี DEET หรือน้ำมันตะไคร้หอม ยูคาลิปตัส ขมิ้นชัน
- ใช้ยากันยุงแบบขด ไฟฟ้า หรือสเปรย์ภายในบ้าน
วิธีลดการเพาะพันธุ์ยุง คือคว่ำหรือปิดภาชนะที่มีน้ำขังให้มิดชิด เลี้ยงปลากินลูกน้ำ เช่น ปลาหางนกยูง และเปลี่ยนน้ำในภาชนะเปิดทุกสัปดาห์ เพื่อตัดวงจรลูกน้ำและลดจำนวนยุงในบ้าน
ข้อมูลโดย : ศ.ดร.นพ.เผด็จ สิริยะเสถียร
ฝ่ายปรสิตวิทยา
ข้อมูล ณ วันที่ : 17 ธันวาคม 2568
