ความหมาย
- ภาวะอารมณ์เศร้าหลังคลอด
เป็นภาวะการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ที่ไม่รุนแรง และยังไม่นับเป็น “โรค” พบได้ 40-85%
- โรคซึมเศร้าหลังคลอด
เป็นภาวะการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ที่รุนแรง ผู้ป่วยมีอาการคล้ายโรคซึมเศร้า รวมถึงมีความวิตกกังวลเกี่ยวกับทารกด้วย พบได้ 10-20%
อาการ
- ภาวะอารมณ์เศร้าหลังคลอด
เช่น รู้สึกเศร้า อ่อนไหวง่าย ตึงเครียด ขี้หงุดหงิด อ่อนเพลีย เบื่ออาหารนอนไม่หลับ - โรคซึมเศร้าหลังคลอด
นอกจากมีอาการคล้ายภาวะอารมณ์เศร้าหลังคลอดแล้ว ยังมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย
- มีอารมณ์เศร้าเกือบทั้งวัน ติดต่อกันหลายวัน
- หมดสนุกกับกิจกรรมที่เคยทำ
- รู้สึกไร้ค่า หรือคิดฆ่าตัวตาย
- วิตกกังวลเกี่ยวกับทารก เช่น กลัวเลี้ยงลูกได้ไม่ดี กลัวลูกไม่ปลอดภัย อาการย้ำคิดย้ำทำ ฯลฯ
ระยะเวลาที่เป็น
- ภาวะอารมณ์เศร้าหลังคลอด
- มักเกิดอาการ 2 – 4 วันแรกหลังคลอด
- อาการอาจรุนแรงสุดในราววันที่ 5
- อาการจะค่อย ๆ ดีขึ้นภายใน 2 สัปดาห์
- โรคซึมเศร้าหลังคลอด
- รู้สึกเศร้าตลอดทั้งวันหรือหมดความสนใจกับกิจกรรมสนุกที่เคยทำ ต่อเนื่องกันอย่างน้อย 2 สัปดาห์
กลุ่มเสี่ยง
- ภาวะอารมณ์เศร้าหลังคลอด
- ผู้ป่วยที่เคยมีประวัติป่วยด้วยโรคซึมเศร้า
- ผู้ที่เคยมีอาการซึมเศร้าในช่วงตั้งครรภ์
- ผู้มีประวัติอารมณ์แปรปรวนก่อนมีรอบเดือน
- ผู้ที่ปรับตัวต่อการตั้งครรภ์ไม่ได้
- โรคซึมเศร้าหลังคลอด
- ผู้ที่เคยมีประวัติเป็นโรคซึมเศร้าหลังคลอด มีโอกาสเป็นซ้ำ 50%
- ผู้ที่เคยมีอาการซึมเศร้าในช่วงตั้งครรภ์
การรักษา
- ภาวะอารมณ์เศร้าหลังคลอด
ให้ข้อมูล ปลอบโยน และประคับประคองจิตใจผู้ป่วยก็เพียงพอแล้ว
- โรคซึมเศร้าหลังคลอด
- หากผู้ป่วยมีอาการไม่รุนแรง อาจเลือกวิธีรักษาแบบไม่ใช้ยา เช่น จิตบำบัด
- หากผู้ป่วยมีอาการรุนแรง หรือไม่ตอบสนองจากการรักษาโดยวิธีไม่ใช้ยา จึงพิจารณารักษาด้วยยาแก้ซึมเศร้า
ข้อมูลโดย : ศ.พญ.ชุติมา หรุ่มเรืองวงษ์
ฝ่ายจิตเวชศาสตร์
ข้อมูล ณ วันที่ 12 กรกฎาคม 2566